Bất kì ai đã từng bị bong gân cổ chân, đứt tay khi cắt rau củ hay là bị ong đốt đều ngay lập tức nhận thấy tác động của hiện tượng viêm. Cơn đau, sự đỏ da, sưng và cảm giác nóng là kết quả của cơ chế phòng vệ của cơ thể để chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng như vi khuẩn, và để sửa chữa lại các mô bị tổn thương. Tuy khó nhận thấy hơn, quá trình trên cũng là kết quả từ sự nhiễm trùng ở các bệnh như cảm lạnh, cảm cúm hay COVID-19

Tình trạng viêm cấp tính vs viêm mạn tính

Chấn thương và nhiễm trùng gây ra hiện tượng viêm cấp tính, là một đáp ứng nhanh chóng của cơ thể nhằm mục đích loại bỏ các tác nhân nguy hiểm xâm nhập và giúp cơ thể quay lại trạng thái cân bằng. Các chất cảnh báo được tiết ra và kích hoạt chuông báo động, thu hút một đội quân bạch cầu đến khu vực vết thương. Một vài bạch cầu vô hiệu hóa tác nhân xâm nhập, trong khi những bạch cầu còn lại thì dọn dẹp tàn dư từ trận chiến. Viêm cấp thường tự hết một cách nhanh chóng, trong vòng vài giờ tới vài ngày.

Tình trạng viêm mạn tính có thể bắt đầu giống với quá trình như trên, khi mà cơ thể cố gắng tự loại bỏ những thứ mà hệ miễn dịch xem là kẻ địch đến từ bên ngoài. Nhưng quá trình này có thể trở thành một tình trạng kéo dài, dù mối đe dọa này không thật sự gây hại cho sức khỏe. Trong các rối loạn tự miễn như bệnh viêm khớp dạng thấp, lupus, đái tháo đường tuýp 1, viêm loét đại tràng và đa xơ cứng rải rác, cơ thể nhầm lẫn các mô của chính mình với các yếu tố ngoại lai, và gây ra các tổn thương do viêm.

Một vài mẹo đơn giản để chống lại tình trạng viêm và để luôn khỏe mạnh – từ các chuyên gia của trường Đại học Y Havard.

Bảo vệ bản thân khỏi tác hại của hiện tượng viêm mạn tính.

Hiện tượng viêm nhẹ mạn tính này có thể diễn ra âm ỉ. Một chế độ sinh hoạt thiếu lành mạnh bao gồm hút thuốc lá, chế độ ăn nghèo nàn, uống rượu, hành vi nghiện ngập, căng thẳng và tăng cân có thể là nguyên nhân của loại viêm kéo dài này.

Triệu chứng viêm

Viêm cấp có những triệu chứng rất rõ ràng và xảy ra ngay lập tức như:

• Đỏ da
• Đau
• Nóng
• Sưng

Viêm mạn thường diễn ra âm thầm và từ từ hơn. Khi biểu hiện ra triệu chứng sẽ gồm

• Mệt mỏi
• Đau cơ và khớp
• Táo bón, tiêu chảy và các vấn đề hệ tiêu hóa khác.
• Tăng cân
• Đau đầu
• Da nổi mẫn đỏ

Không giống viêm cấp, những triệu chứng này kéo dài liên tục hoặc thường xuyên tái phát.

Các bệnh liên quan đến viêm mạn tính

Tình trạng viêm và các chất gây hại mà nó giải phóng có thể góp phần gây ra những tình trạng sau:

• Bệnh Alzheimer và các chứng mất trí nhớ khác.
• Ung thư
• Lo âu và trầm cảm
• Tăng huyết áp, bệnh tim và đột quỵ
• Đái tháo đường tuýp 2
• Dị ứng và hen
• Các vấn đề da như mụn trứng cá, chàm và vảy nến.
• Viêm khớp

Điều trị tình trạng viêm

Các phương pháp điều trị y khoa cho những bệnh do viêm, như viêm khớp dạng thấp và viêm đường ruột, là làm giảm đáp ứng miễn dịch quá mức tại chỗ và toàn thân của cơ thể. Ví dụ như:

• Những thuốc này bắt chước tác dụng của cortisol, một hóc-môn kháng viêm tự nhiên hiệu quả được sản xuất bởi tuyến thượng thận. Corticosteroids tác động trực tiếp lên các tế bào viêm khắp cơ thể, điều trị các bệnh như viêm khớp dạng thấp và hen suyễn.
• Thuốc ức chế miễn dịch. Methotrexate và các thuốc khác trong nhóm này cũng làm giảm đáp ứng của hệ miễn dịch. Được kê đơn bởi các bác sĩ để điều trị bệnh chàm và viêm khớp dạng thấp.
• Các thuốc sinh học. Nhóm thuốc này được bào chế từ các sinh vật sống, đã được điều chỉnh gen để nhắm vào các tế bào hay protein cụ thể điều khiển quá trình viêm trong bệnh hen, vảy nến và đa xơ cứng rải rác.

Tuy nhiên, đối với tình trạng viêm mạn tính nhẹ mà không có bệnh cụ thể, thay đổi lối sống chính là nền tảng của việc phòng chống và điều trị.

Phòng ngừa tình trạng viêm

Sau đây là vài cách giúp chống lại sự viêm cũng như những tác hại của tình trạng này lên cơ thể:

• Dùng chế độ ăn kháng viêm gồm chủ yếu là trái cây, rau củ, các loại hạt, ngũ cốc nguyên cám, cá nhiều chất béo (cá hồi, cá mòi, cá ngừ) và các dầu có lợi. Hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường đơn (nước ngọt, kẹo) và carbohydrate tinh luyện (bánh quy, bánh ngọt). Chế độ ăn Địa Trung Hải là chế độ bao gồm những nguyên tắc này.
• Mỗi tuần, cố gắng tập luyện aerobic ít nhất 150 phút, thêm hai hoặc hơn hai buổi rèn luyện sức mạnh cơ bắp.
• Quản lý cân nặng với chế độ ăn và tập luyện.
• Ngủ ít nhất 7 – 9 giờ mỗi đêm
• Bỏ thuốc lá và giới hạn lượng cồn xuống 1 đến 2 ly mỗi ngày.
• Giảm căng thẳng mạn tính bằng các hoạt động như hít thở sâu, thiền và yoga.